DEINE RECHTE
als Frau in Deutschland

SCHULE, AUSBILDUNG UND BERUF

• Jedes Mädchen hat das Recht und die Pflicht, mindestens neun bzw. zehn Jahre lang zur Schule zu gehen. Niemand darf es zwingen, seine Schulbildung nach der 9./10. Klasse zu beenden, wenn seine Noten gut genug für die weitere Schulausbildung wären.
• Jede Frau hat das Recht, zu wählen, ob sie nach Beendigung der Schulzeit eine Berufsausbildung beginnen oder nach dem Abitur studieren möchte.
• Jede Frau hat das Recht, zu wählen, welchen Beruf sie ausüben möchte. Mit der passenden Qualifikation steht ihr in Deutschland jeder Beruf offen.
• Jede Frau hat das Recht auf ein angemessenes Gehalt für ihre Arbeit. Jede Frau hat das Recht, ihr Vermögen und ihr selbst verdientes Geld zu behalten und frei zu entscheiden, was sie mit diesem Geld tut. Jede Frau hat das Recht, ihr eigenes Bankkonto selbst zu eröffnen und selbstbestimmt zu führen.

ALLTAG UND FREIZEIT

• Jede Frau hat das Recht, ihre Freizeit so zu gestalten, wie sie es möchte. Ob sie Sport macht, ins Kino geht oder ob sie in einer Kneipe Alkohol trinkt – die Entscheidung, was sie tut, mit wem und wo, liegt einzig bei ihr.
• Jede Frau hat das Recht, zu jeder Tages- und Nachtzeit ohne Begleitung aus dem Haus zu gehen.
• Jede Frau hat das Recht, mit jedem Menschen zu sprechen, mit dem sie sprechen möchte. Es ist unerheblich, ob es sich dabei um Mann oder Frau handelt und ob die Person verheiratet ist oder nicht.
• Niemand, auch nicht der Ehemann, darf einer Frau vorschreiben, welche Kleidung sie trägt. Die Entscheidung, was sie anzieht, liegt ausschließlich bei der Frau.
• Jede Frau hat das Recht, selbst zu entscheiden, ob sie Haare und Körper verhüllen möchte oder nicht. Eine Frau ist nicht weniger gut angesehen und verliert ihre Ehre nicht, wenn sie sich nicht verhüllt.

BEZIEHUNG UND EHE

• Jede Frau hat das Recht, selbst zu entscheiden, mit wem sie zusammen sein und zusammen leben möchte, unabhängig von Geschlecht, Religion oder Herkunft dieser Person. Niemand darf sie zwingen, zu heiraten oder jemanden zu heiraten, den sie nicht heiraten möchte.
• Jede Frau hat das Recht, eine Beziehung oder Ehe zu beenden, wenn sie sich darin nicht mehr wohl fühlt. Wenn eine Frau einen Mann ablehnt, sich von ihm trennt oder sich scheiden lässt, verliert sie weder das Gesicht noch ist sie anschließend weniger gut angesehen. Sie beschmutzt damit auch nicht die Ehre anderer Menschen. Sie übt damit nur ihr Recht auf freie Entscheidung aus.
• Wenn eine Frau sich von dem Vater ihrer Kinder trennt, behalten in der Regel beide das gemeinsame Sorgerecht für die Kinder. Das heißt, beide müssen sich auch weiterhin persönlich, finanziell und zeitlich angemessen an der Kindererziehung beteiligen. Beide dürfen einander die Kinder nicht vorenthalten oder wegnehmen. Es sei denn, ein Gericht hat einem Elternteil verboten, sich dem anderen Elternteil und/oder den Kindern zu nähern.
• Jede Frau, ob verheiratet oder nicht, hat das Recht, zu wählen, ob sie schwanger werden möchte oder nicht. In bestimmten Situationen (nicht nur bei Vergewaltigung oder Gefährdung ihrer Gesundheit) hat sie das Recht auf eine Abtreibung. Eine Abtreibung ist keine Schande und bedeutet keinen Ehrverlust für irgendwen.
• Jede Frau hat das Recht, es abzulehnen, die Kinderbetreuung und den Haushalt alleine zu übernehmen. Der Ehemann und Vater der Kinder hat das Recht und die Pflicht, sich in gleichem Maße einzubringen wie die Frau und Mutter.
• Jede Frau hat das Recht, in der Erziehung ihrer Kinder genauso viel zu bestimmen wie der Vater der Kinder. Er darf nichts bestimmen, was die Mutter ablehnt.

SEXUALITÄT

• Jede Frau hat das Recht, selbst zu entscheiden, mit wem sie sexuell verkehrt, unabhängig von Geschlecht, Religion oder Herkunft dieses Menschen.
• Jede Frau hat das Recht, Geschlechtsverkehr jederzeit abzulehnen. Kein Mann darf sie zu Geschlechtsverkehr oder sexuellen Handlungen zwingen, ob sie mit ihm verheiratet ist oder nicht. Die Frau hat das Recht, jeden solchen Zwang, auch von ihrem Ehemann, anzuzeigen.
• Jede Frau hat das Recht, sich gegen Krankheiten und ungewollte Schwangerschaften angemessen zu schützen, auch innerhalb einer Ehe.
• Vergewaltigung (auch in der Ehe) und Nötigung sind Straftaten. Sie werden nach dem Gesetz geahndet.
• Die Jungfräulichkeit einer Frau bestimmt weder die Ehre der Familie noch ist sie Voraussetzung für eine Ehe. Ihre eigene Jungfräulichkeit geht allein die Frau selbst etwas an.

GESUNDHEIT

• Es ist für Familienangehörige und Fremde in Deutschland verboten, eine Frau oder ein Mädchen zu bedrohen, zu drangsalieren, zu schlagen oder anderweitig körperlich oder psychisch zu misshandeln.Jede Frau, der Gewalt angetan wird, hat das Recht, den oder die Täter_innen anzuzeigen, auch wenn der Täter ein Verwandter oder ihr eigener Ehemann ist. Die Polizei ist dazu verpflichtet, ihrer Anzeige nachzugehen
• Bei allen körperlichen und psychischen Problemen hat jede Frau das Recht auf ärztliche Behandlung. Dabei wählt sie selbst die Ärzt_innen aus, zu denen sie gehen möchte. Weder Verwandte noch Ehepartner haben das Recht, gesundheitsbezogene Entscheidungen für die Frau zu treffen.
• Körperliche Eingriffe, wie die Beschneidung von Mädchen aus religiösen Gründen, sind Straftaten. Sie werden nach dem Gesetz geahndet.

GRUNDSÄTZLICHES

Das deutsche Grundgesetz besagt:
Art. 1: „Die Würde des Menschen ist unantastbar“ und
Art. 3.2: „Männer und Frauen sind gleichberechtigt“.

• Das heißt, eine Frau hat dieselben Rechte wie ein Mann. Und es bedeutet, dass jede Frau das Recht hat, menschen-würdig, also mit Respekt und Anstand, behandelt zu werden. Niemand darf ihr diese Rechte verweigern.
• Egal, aus welchem Land, welcher Kultur, Tradition oder Religionsgemeinschaft eine Frau kommt: alle Frauen haben in Deutschland die gleichen Grundrechte.
• Jede Frau hat das Recht, über ihr eigenes Leben zu bestimmen, frei zu sprechen, zu handeln und für sich selbst einzutreten. Sie benötigt dafür keinen Mann.
• In Deutschland steht das Grundgesetz über den Religionen. Jede Frau hat deshalb das Recht, sich frei gegen einzelne oder alle Vorschriften ihrer Religion zu entscheiden.
• Jede Frau, die als Flüchtling nach Deutschland kommt, hat das Recht, in Deutschland selbstständig und alleine Asyl zu beantragen. Sie benötigt dafür keinen Ehemann, männlichen Angehörigen oder Begleiter. Niemand hat das Recht in ihrem Namen zu sprechen, wenn sie es ihm nicht ausdrücklich erlaubt hat.
• Jede Frau, die in Deutschland Asyl beantragt, aber (noch) kein Deutsch spricht, hat das Recht auf eine_n Dolmetscher_in bei Terminen zum Asylverfahren beim Bundesamt für Migration (BAMF). Diese_n Dolmetscher_in stellt die Behörde. Zu anderen Terminen kann sie (ehrenamtliche) Dolmetscher_innen hinzu bitten.
• Jede Frau, die in Deutschland Asyl erhält, hat die Pflicht, an einem Integrationskurs mit Deutsch- und Kulturunterricht teilzunehmen. Niemand, auch nicht ihr Ehemann, darf ihr die Teilnahme daran erschweren, unmöglich machen oder verbieten.

IM NOTFALL

• Erlebst Du Gewalt oder hast Du Angst, dann suche Dir sofort Hilfe! Du musst Dich nie schämen, in dieser Situation um Hilfe oder Schutz zu bitten. In Deutschland sind nicht Frauen, die Gewalt erfahren haben, schlecht angesehen, sondern nur Menschen, die Gewalt ausüben.
• Unter der kostenlosen Rufnummer (08000 – 116 016) bekommst Du in mehreren Sprachen Rat und Hilfe bei Gewalt, Zwangsverheiratung und anderen Themen (www.hilfetelefon.de).
• Frauenhäuser sind Zufluchtsstätten für Frauen, die Gewalt durch eine andere Person erleben. Polizei, Kirchen und Frauen-Hilfsorganisationen wissen, wie Du dort hinkommen kannst. Die Adressen sind geheim, um Deine Sicherheit zu gewährleisten. Für Deinen Aufenthalt in einem Frauenhaus musst Du nichts bezahlen.

Konzept & Text © Birte Vogel

YOUR RIGHTS
as a woman in Germany

EDUCATION, PROFESSIONAL TRAINING, CAREER

• Every girl has the right and the obligation to attend school for at least nine or ten years. Nobody may force her to leave school after year 9/10 if her grades are good enough to continue her academic education.
• Every woman has the right to decide whether she wants to train for a job after she has fi nished school. If she has earned a higher education entrance qualifi cation she has the right to enroll in a university.
• Every woman has the right to choose her profession. If she has the required qualifi cations she may train for any job in Germany.
• Every woman has the right to be compensated appropriately for her work. Every woman has the right to decide over her own fi nancial assets and the money she earns. Every woman has the right to open her own bank account and manage her own money.

EVERYDAY LIFE

• Every woman has the right to spend her free time any way she likes. Only she decides what she wants to do and with whom, whether she wants to work out, go to a movie, or have a drink in a bar.
• Every woman has the right to be outside at any time of the day or night.
• Every woman has the right to talk to anybody she wants, women or men, regardless of her or the other person‘s marital status.
• Nobody, not even her husband, may dictate what the woman may wear. She alone decides what clothes she wants to wear.
• Every woman has the right to decide whether or not she wants to cover her hair and her body. In Germany, it does not affect a woman‘s reputation and honor if she decides not to wear enveloping outer garments.

RELATIONSHIPS / MARRIAGE

• Every woman has the right to choose her own partner. She decides with whom she wants to be together and share her life, regardless of her partner’s sex, gender, religion, or culture. Nobody may force her to get married. Nobody may force her to marry someone she does not want as a husband.
• Every woman has the right to end a relationship or marriage if she so chooses.
• A woman’s reputation or honor do not suffer if she rejects a man, ends a relationship, or gets a divorce. By doing so, she does not compromise anyone else’s honor, either. She only exercises her right to decide freely over her own life.
• When a woman decides to end the relationship with the father of her children, both parents usually share custody of the child or children. This means that both parents have to continue caring for their children. They need to share the personal and financial obligations involved in raising them. Both need to spend a suitable amount of time with their kids. Neither parent may take the children away or prevent the other from seeing them. The only exception is when a court of law has ruled otherwise, e.g. by issuing a restraining order against one parent.
• Every woman has the right to decide whether or not she wants to become pregnant, regardless of her marital status. There are some circumstances in which she has the right to an abortion (including, but not limited to pregnancy following rape or when the woman’s health is in danger). An abortion does not constitute a disgrace nor compromise anyone’s honor.
• Every woman has the right to refuse taking on the sole responsibility for childcare and housekeeping. Her partner/husband/the father of her children has the right and the obligation to share these duties equally.
• Every woman has the right to have equal say in the raising of her children. The father may not decide anything that the mother does not want.

SEXUALITY

• Every woman has the right to decide for herself with whom she wants to have sexual relations, regardless of that person’s sex, gender, religion, or cultural background.
• Every woman has the right to refuse sexual intercourse or other sexual acts at any time. Nobody has the right to coerce her into having sex of any kind, not even her husband. Every woman has the right to report any violation of this right to the police.
• Every woman has the right to take proper precautions against sexually transmitted diseases and/or unwanted pregnancy, regardless of her marital status.
• Rape and sexual coercion are crimes, whether victim and perpetrator are married to each other or not. These crimes will be legally prosecuted.
• A woman‘s virginity is not vital for her family‘s honor, nor is it a prerequisite for marriage. A woman’s virginity is nobody’s business but her own.

HEALTH

• Nobody, neither strangers nor family members, may threaten, harass, beat or otherwise intentionally cause physical or psychological harm to a woman or girl. Doing so is against German law.
• Every woman who has become the victim of violence has the right to report the perpetrator(s), even if it is her husband or her or her husband’s/partner’s relatives. The police must investigate such reported crimes.
• Every woman has the right to receive medical treatment for physical and psychological ailments. She has the right to choose her own doctor. Nobody, not even family members or her husband, has the right to make health-related decisions on behalf of the woman.
• All violations of bodily integrity are crimes. This includes female circumcisions performed on girls. These crimes will be legally prosecuted.

BASICS

The German constitution says:
Article 1: „Human dignity shall be inviolable” und
Article 3.2 „Men and women shall have equal rights.”

• This means that a woman has the same rights as a man. It also means that every woman has the right to be treated in a way that respects her dignity. Nobody may deny her these rights.
• Every woman in Germany enjoys these basic rights, regardless of her nationality, cultural background, heritage, or religion.
• Every woman has the right to make her own life decisions, to speak freely, to act on her own behalf and in her own interest. She does not need a man to do all this for her.
• In Germany, the constitution stands above all religions. Every woman has the right to decide freely whether or not to obey a religious rule.
• Every woman who comes to Germany has the right to apply for asylum, independently and on her own behalf. She does not need her husband, a male relative, or other representative to do this for her. Nobody has the right to act or speak on her behalf unless she has explicitly allowed them to do so.
• Every woman who applies for asylum in Germany but does not (yet) speak German has the right to an interpreter who will be present at hearings at the Federal Office for Migration and Refugees (BAMF). The interpreter will be made available by the authorities. If you need an interpreter to be present at other appointments and hearings you can ask for a volunteer.
• Every woman who is granted asylum in Germany must take a so-called integration course where she will learn German and some basics of German culture. Nobody, not even her husband, may prevent her from attending this course.

EMERGENCY INFORMATION

• If you are threatened, hurt, or harmed in any way you
  should seek help immediately! Do not feel ashamed to
  ask for protection or support. In Germany, it is not the
  woman‘s reputation that suffers when she is harmed,
  but the violator’s.
• Call the toll free helpline (08000 – 116 016) if you experience
  or fear violence, forced marriage, or other threats.
  They offer practical help and advice in several languages
  (their URL is www.hilfetelefon.de).
• Women’s shelters offer sanctuary to women who have
  experienced violence. Their addresses are secret to
  keep these places safe. Ask the police, church personnel,
  or women‘s organization how to get there. Staying
  at the women‘s shelter is free.

Concept & Text © Birte Vogel.
Translated by Julia Ritter.

TES DROITS
tant que femme en Allemagne

ECOLE, FORMATION & PROFESSION

• Chaque fi lle a le droit et l’obligation d’aller à l’école sur une durée minimum de 9 à 10 ans. Personne n’a le droit de l’obliger à quitter l’école après cette période, si ses notes sont suffi samment bonnes pour pouvoir poursuivre sa formation scolaire.
• Chaque femme a le droit de choisir si, après avoir terminé l’école, elle souhaite commencer une formation professionnelle ou poursuivre des études après le baccalauréat.
• Chaque femme a le droit de choisir, quelle profession elle souhaite exercer. Avec une qualifi cation adaptée, toute profession lui est ouverte en Allemagne.
• Chaque femme a le droit de toucher un salaire adapté à son travail. Chaque femme a le droit de garder ses biens, l’argent gagné par elle-même et de décider librement ce qu’elle fait avec cet argent. Chaque femme a le droit d’ouvrir elle-même son propre compte bancaire et de le gérer de façon autonome.

VIE QUOTIDIENNE ET LOISIRS

• Chaque femme a le droit d’organiser ses loisirs comme elle veut. Elle peut faire du sport, aller au cinéma ou boire de l’alcool dans un bar; c’est toujours elle qui décide ce qu’elle fait, avec qui et où.
• Chaque femme a le droit de quitter la maison sans être accompagnée, à tout moment, de jour comme de nuit.
• Chaque femme a le droit de parler à toute personne avec qui elle le souhaite, peu importe si la personne est un homme ou une femme, mariée ou non.
• Personne, ni même son mari, n’a le droit d’imposer à une femme le choix de vêtements. Seule elle doit décider, comment elle s’habille.
• Chaque femme a le droit de décider seule si elle veut voiler ses cheveux et son corps ou non. Une femme n’est pas moins bien considérée ou ne perd pas son honneur si elle ne se voile pas.

RELATIONS / MARIAGE

• Chaque femme a le droit de décider elle-même avec qui elle souhaite êtreou vivre, indépendamment du sexe, de la religion ou de l’origine de cette personne. Personne n’a le droit de l’obliger de se marier ou de se marier avec quelqu’un avec qui elle ne le souhaite pas.
• Chaque femme a le droit de mettre fi n à une relation ou à un mariage si elle ne s’y sent plus bien.
• Si une femme refuse un homme, se sépare de lui ou divorce, elle ne perdra pas la faceet n’en sera pas moins bien considérée par la suiteni ne salira l’honneur d’une autre personne. En agissant ainsi, elle exerce seulement son droit de libre décision.
• Si une femme se sépare du père de ses enfants, les deux parents auront en général le droit de garde commun des enfants. Cela signifi e que les deux doivent continuer à participer personnellement et fi nancièrement à l’éducation des enfants, en y consacrant un temps adapté. Aucun parent n’a le droit de priver l’autre des enfants ou de les lui enlever, sauf si la cours à interdit à un parent de s’approcher de l’autre ou des enfants.
• Chaque femme, mariée ou pas, a le droit de choisir si elle veut tomber enceinte ou non. Dans certaines situations (pas seulement en cas de viol ou de danger pour sa santé) elle a le droit d’avorter. Un avortement n’est pas une honte, elle n’est pas une perte d’honneur, pour qui que ce soit.
• Chaque femme a le droit de refuser à être seule en charge de la garde des enfants et du ménage. Le mari et père des enfants a le droit et l’obligation de s’impliquer de la même manière que la femme et la mère.
• Chaque femme est autorisée de la même manière que le père des enfants de prendre des décisions concernant leur éduction. Le père n’est pas en droit de prendre ces décisions, si la mère s’y refuse.

SEXUALITÉ

• Chaque femme a le droit de décider elle-même avec qui elle a des relations sexuelles, indépendamment du sexe, de la religion ou de l’origine de cette personne.
• Chaque femme a le droit de refuser des rapports sexuels à tout moment. Aucun homme n’est autorisé à la forcer à des rapports et actes sexuels, même si il est mariée avec elle. La femme a le droit de porter plainte contre ce genre d’agression sexuelle, même si elles sont commises par son mari.
• Chaque femme a le droit de se protéger de façon appropriée contre les maladies et les grossesses nonvoulues, même pendant le mariage.
• Le viol et l’agression sexuelle, même au sein du mariage, sont des actes criminels, sanctionnés par la loi.
• La virginité d’une femme ne détermine pas l’honneur de la famille, et n’est pas non plus obligatoire pour se marier. Sa virginité ne concerne que la femme ellemême.

SANTÉ

• En Allemagne, il est interdit à tout membre de la famille ou autre de menacer, harceler, taper ou maltraiter physiquement ou psychiquement, une femme ou une fi lle.
• Chaque femme ayant subi des violences, a le droit de porter plainte contre l’agresseur, même si c’est un membre de la famille ou son propre mari. La police a l’obligation de donner suite à toutes les plaintes.
• En cas de problèmes physiques ou psychiques quelconques, chaque femme a droit à un traitement médical, et c’est elle qui choisit le ou la médecin qu’elle souhaite consulter. Ni les membres de le sa famille, ni son mari ne sont autorisés à prendre des décisions d’ordre médical à sa place.
• Des altérations corporelles, comme la circoncision de fi lles, sont des actes criminels sanctionnés par la.

PRINCIPES FONDAMENTAUX

La constitution allemande stipule:
Art. 1: „La dignité de l’être humain est intangible“ et
Art. 3.2: „Hommes et femmes sont égaux en droit“.

• Cela signifi e qu’une femme a les mêmes droits qu’un homme et que chaque femme a le droit d’être traitée de façon digne, c.à.d. avec respect et décence. Personne ne peut lui refuser ces droits.
• Peu importe son pays d’origine, sa culture, sa tradition ou sa communauté religieuse: toutes les femmes en Allemagne ont les mêmes droits.
• Chaque femme a le droit de décider sur sa propre vie, de parler et d’agir librement et de prendre position.
• En Allemagne, la constitution prime sur les religions. C’est pourquoi chaque femme a le droit de se positionner librement contre certaines ou contre la totalité des règles de sa religion.
• Chaque femme venant en Allemagne en tant que réfugiée a le droit de demander seule et de façon autonome asile en Allemagne, sans avoir besoin ni de son mari, ni de membres masculins de sa famille ou autres accompagnateurs. Personne n’a le droit de parler en son nom, si elle ne l’autorise pas expressément.
• Chaque femme demandeuse d’asile en Allemagne et ne parlant pas encore allemand, est en droit de demander un ou une interprète lors des rendez-vous concernant les procédures d’asile à l’Offi ce Fédérale de l’Immigration (BAMF). Un interprète est mis à disposition par l’Offi ce. Des interprètes volontaires peuvent participer aux autres rendez-vous sur sa demande.
• Chaque femme à qui est accordé l’asile en Allemagne a l’obligation de participer à une formation d’intégration, incluant des cours de langue et de culture. Personne, même pas son mari, a le droit de l’en empêcher, ou lui interdire d’y participer ou de lui rendre sa participation diffi cile.

EN CAS D‘URGENCE

• Si tu es confrontée à la violence ou si tu as peur, va cherche de l’aide immédiatement! Dans une telle situation, tu n’as pas à avoir honte à demander de l’aide ou de la protection. En Allemagne, ce ne sont pas les femmes ayant subi de la violence qui sont mal considérées, mais seulement leurs agresseurs.
• En faisant le numéro de téléphone gratuit (08000 – 116016) tu auras des conseils et de l’aide dans plusieurs langues, concernant des sujets comme la violence, le mariage forcé ou autres (www.hilfetelefon.de).
• Les maisons de femmes sont des lieux d’accueil pour des femmes confrontées à la violence d’autrui. La police, les églises et les organisations d’aide pour femmes savent comment tu peux t’y rendre. Les adresses sont secrètes pour garantir ta sécurité. Tu n’as rien à payer pour ton séjour dans une maison de femmes.

Auteur: Birte Vogel. Traduit par:
Anke Roux, Ulla Létinois & Stéphane Létinois.

TË DREJTAT
tua si grua në Gjermani

SHKOLLA, ARSIMI & PROFESIONI

• Çdo vajzë ka të drejtën dhe detyrimin, më së paku nëntë, përkatësisht dhjetë vjet të vijojë mësimin. Askush nuk guxon ta detyrojë ndërprerjen e shkollimit pas mbarimit të klasës 9./10., nëse notat e saj janë të mjaftueshme për vijim të mëtejmë të arsimit.
• Çdo grua ka të drejtë, të zgjedh nëse pas mbarimit të kohës shkollore do fi llojë të bëjë një zanat apo pas shkollës së mesme të studiojë.
• Çdo grua ka të dejtë, të zgjedh profesionin që ajo dëshiron ta ushtrojë. Nëse keni kualifi kimet adekuate në Gjermani çdo profesion për ju është i hapur.
• Çdo grua ka të drejtë për një pagë të arsyeshme për punën e bërë. Çdo grua ka të drejtë, të ardhurat e saj dhe paratë e fi tuara vetë t’i mbajë dhe e lirë të vendos, çfarë ajo do bëjë me këto para. Çdo grua ka të drejtë, të hapë xhirollogarinë bankare vetë dhe ta menaxhojë e pavarur nga të tjerët.

PËRDITSHMËRIA DHE KOHA E LIRË

• Çdo grua ka të drejtë, kohën e saj të lirë ta planifi kojë ashtu siç ajo dëshiron. Nëse ajo bën sport, shkon në kinema apo konsumon alkohol në një restorant- vendimi, çfarë bën, me kënd dhe ku, i mbetet vetëm asaj.
• Çdo grua ka të drejtë, në çdo kohë të ditës – dhe natës të dalë nga shtëpia pa përcjellje.
• Çdo grua ka të drejtë, të fl asë me çdo njeri që ajo dëshiron. Nuk ka rëndësi nëse bëhet fjalë këtu për një burrë apo grua dhe a është personi i martuar apo jo.
• Askush, dhe as (burri) bashkëshorti, nuk guxon t’ia përcaktojë një gruaje, çfarë rroba ajo duhet të mbajë. Vendimi, çfarë ajo vesh, është vetëm i gruas.
• Çdo grua ka të drejtë, të vendos vetë, nëse ajo dëshiron vetë t’i mbulojë apo jo fl okët dhe trupin. Një grua nuk duket më pak e mirë dhe nuk humbë dinjitetin nëse nuk është e mbuluar.

LIDHJA / MARTESA

• Çdo grua ka të drejtë, vetë të vendosë, me kënd ajo dëshiron të jetë bashkë dhe të bashkjetojë, pavarësish gjinisë, religjionit apo prejardhjes së këtij personi. Askush nuk guxon atë ta detyrojë të martohet apo ta martojë dikë që ajo nuk dëshiron të martoj.
• Çdo grua ka të drejtë, një lidhje apo martesë ta përfundojë nëse ajo aty nuk ndihet më mirë.
• Nëse një grua e refuzon një burrë, ndahet prej tij apo shkurorëzohet, ajo as nuk humb fytyrën dhe as nuk duket me pak e mirë. Ajo nuk e ndytë me këtë as dinjitetin e njerëzve të tjerë. Ajo ushtron me këtë vetëm të drejtën e saj të vendos e lirë.
• Nëse një grua ndahet nga babai i fëmijëve të saj, në parim, mbajnë që të dy të drejtën e përkujdesjes së përbashkët për fëmijët. Kjo domethënë, që të dy duhet edhe më tutje personalisht, financiarisht dhe me kohë të arsyeshme të angazhohen në edukimin e fëmijëve.
• Çdo grua, e martuar apo jo, ka të drejtë, të zgjedh, nëse ajo dëshiron të mbetët me barrë apo jo. Në situata të veçanta (jo vetëm kur përdhunohet ose rrezikon shëndetin e saj) ajo ka të drejtë të abortojë. Abortimi nuk është turp dhe nuk nënkupt on ç’nderim për dikënd tjetër.
• Çdo grua ka të drejtë, të refuzojë, të marrë përgjegjësinë e vetme për kujdesin e fëmijëve dhe të mirëmbajtjes së shtëpisë.
• Çdo grua ka të drejtë, të vendos po aqë shumë sa burri në edukimin e fëmijëve të tyre. Ai nuk guxon asgjë të vendosë, që nëna e refuzon. „Meshkujt dhe femrat janë të barabartë.“

SEKSUALITETI

• Çdo grua ka të drejtë, vetë të vendos, me kënd ajo dëshiron të ketë marrëdhënie seksuale, pa dallim gjininë, religjionin apo prejardhjen e njeriut.
• Çdo grua ka të drejtë, marrëdhëniet seksuale në çdo kohë t’i refuzojë. Asnjë burrë nuk guxon atë ta detyrojë të kryejë marrëdhënie seksuale apo të bëjë negociata seksuale, pavarësisht a është me të i martuar apo jo. Ndaj çdo detyrimi të këtillë, gruaja ka të drejtë, qoftë edhe bashkëshorti, ta padisë.
• Çdo grua ka të drejtë, të marrë masa mbrojtës kundër sëmundjeve dhe shtatëzanisë së padëshiruar, qoftë edhe brenda një martese.
• Përdhunimi (edhe në martesë nga burri) dhe detyrimi janë vepra të denueshme. Ato do të ndjeken sipas ligjit.
• Virgjëria e një gruaje nuk e përcakton dinjitetin e një familjeje dhe as nuk është kusht për një martesë.

SHËNDETI

• Në Gjermani është e ndaluar për një pjestarë të familjes dhe të huaj të kërcënohet një vajzë, të torturohet apo të rrahet a të keqtrajtohet në mënyra të ndryshme trupore ose psiqike.
• Çdo grua, që ndaj saj ushtrohet dhunë, ka të drejtë, ta denoncojë dhunuesin, edhe nëse dhunuesi është i afërm i famljes apo dhe burri i saj. Policia është e detyruar t’i shkojë pas procedurës.
• Për të gjitha problemet trupore dhe psiqike gruaja ka të drejtë për një trajtim mjekësor. Ajo ka të drejtë të zgjedh vetë mjeken apo mjekun tek i cili/a ajo dëshiron të shkojë. As të afërmit e as bashkëshorti nuk kanë të drejtë të vendosin për shëndetin e gruas së prekur.
• Sulmet trupore, si synetimi i vajzave, janë vepra të denueshme me ligj. Ato do të ndjeken sipas ligjit.

TË DREJTAT FUNDAMENTALE

Kushtetuta gjermane thotë:
Art. 1: „Dinjiteti i njëriut është i paprekshëm“ dhe
Art. 3.2: „Meshkujt dhe femrat janë të barabartë“

• Kjo domëthënë që, një grua ka të drejta të njëjta si të një burri. Dhe kjo nënkupton që, secila grua ka t drejtën që të trajtohet me dinjitet njërezor, pra me respekt dhe mirësjellje. Askush nuk guxon t’ia mohojë asaj këto të drejta.
• Pa marrë parasysh, prej cilit vend, çfarë kulture, tradite apo religjioni vjen një grua: në Gjermani kanë të gjitha gratë të njëjtat të drejta të garantuara.
• Çdo grua ka të drejtë të vendosë vetë për jetën e saj, të fl asë e lirë, të veprojë dhe të përfaqësojë vetveten. Për këtë ajo s’ka nevojë të ketë një burrë.
• Ligjet themelore në Gjermani qëndrojnë mbi religjionet. Çdo grua ka prandaj të drejtën, për të vendosur e lirë kundër njërit apo të gjitha rregullave të religjionit të saj.
• Çdo grua që vjen në Gjermani si refugjate, ka të drejtë të vendosë në mënyrë të pavarur dhe të parashtrojë vetë kërkesën për azil. Ajo nuk ka nevojë për këtë të jetë në lidhje martesore me një burrë, të jetë nën përcjelljen e një mashkulli të familjës apo një përcjellësi. Askush nuk ka të drejtë të fl asë në emrin tuaj, nëse ju këtë nuk ia keni lejuar në formë të qartë.
• Çdo grua që kërkon azil në Gjermani, por (ende) nuk fl et gjermanisht, ka të drejtë për një përkthyes/e në terminet e procesit të azilit në Zyrën Federale për Migrim (BAMF). Ky/kjo përkthyes/e sigurohet nga autoritetet shtetërore. Për të tjera termine ju mund të kërkoni një përkthyes/e ( të besueshëm) zyrtar.
• Çdo grua, që në gjermani i pranohet azili, ka detyrimin që të marrë pjesë në një kurs integrimi gjermanisht – dhe kulturë. Askush, as burri i saj martesor, nuk guxon ta pengojë, ta bëjë të pamundur apo t’ia ndalojë pjesëmarrjen e saj.

NË RAST URGJENCE

• Përjeton Ti dhunë, apo Ti ke frikë, atëherë kërko mënjëherë ndihmë! Ti nuk duhet kurrë të turëprohesh, që të kërkosh ndihmë apo mbrojtje në situata të këtilla. Në Gjermani nuk janë gratë që kanë përjetuar dhunë ato që shihen me sy të keq, por vetëm njerëzit që ushtrojnë dhunë.
• Përmes thirrjeve falas me numër telefoni (08000 – 116016), ty të ofrohen këshilla dhe ndihmë në raste dhune, martesë të detyruar dhe tema të tjera (www.hilfetelefon.de).
• Strehimoret për gra janë vend i arratisjes për gratë që përjetojnë dhunë nga një person tjetër. Policia, kisha dhe orgnizatat ndihmëse të grave, e dinë si Ti mund të shkosh atje. Adresat janë sekrete, për të siguruar sigurinë tënde. Për strehimin tënd në një shtëpi strehimore të grave, Ti nuk duhet të pagush asgjë.

Përmbledhjen © Birte Vogel. Përkthyer nga Bekim Dalipi.

TVOJA PRAVA
kao žene u Nemačkoj

ŠKOLA, OBRAZOVANJE I ZANIMANJE

• Svaka devojčica ima pravo i obavezu da najmanje devet, odnosno deset godina pohađa školu. Niko ne sme da je tera na to da nakon 9-og ili 10-og razreda prekine školovanje, ukoliko su joj ocene dovoljno dobre za nastavak daljeg obrazovanja.
• Svaka žena ima pravo da izabere da li će nakon škole započeti profesionalno obrazovanje ili će nakon velike mature (nemački: Abitur) da studira.
• Svaka žena ima pravo da izabere zanimanje kojim će se baviti. Uz odgovarajuću kvalifi kaciju su joj otvorena vrata svakog zanimanja u Nemačkoj.
• Svaka žena ima pravo na odgovarajuću naknadu za svoj rad. Svaka žena ima pravo, svoju imovinu i lično i samostalno zarađeni novac da zadrži i da slobodno odluči šta će sa tim novcem da radi. Svaka žena ima pravo, da otvori svoj lični račun u banci i da njime po svojoj volji rukovodi.

SVAKODNEVICA I SLOBODNO VREME

• Svaka žena ima pravo da svoje slobodno vreme organizuje onako kako želi. Bilo da se odluči za sport, odlazak u bioskop ili u kafi ć da pije alkohol – odluka o tome šta će da radi, gde i sa kim pripada isključivo njoj lično.
• Svaka žena ima pravo da u bilo koje doba dana i noći iz kuće izađe sama, bez pratnje.
• Svaka žena ima pravo da razgovara sa svakom osobom sa kojom to želi. Nije bitno da li se pri tome radi o muškarcu ili ženi, kao ni da li je ta osoba u bračnoj zajednici ili ne.
• Niko, pa ni njen vlastiti suprug, ne sme ženi da određuje kakvu će odeću ona nositi. Odluka o tome, šta će obući, pripada isključivo njoj samoj.
• Svaka žena ima pravo, lično i samostalno o tome da odluči, da li želi da pokrije svoju kosu i telo ili ne. Žena koja se odluči da se ne pokrije, ne smatra se zbog toga lošijom osobom i ne gubi svoju čast.

VEZA I BRAK

• Svaka žena ima pravo da lično i samostalno odluči sa kojom osobom želi zajedno da bude i u zajednici da živi, nezavisno od pola, religiozne pripadnosti ili porekla te osobe. Niko ne sme da je prisiljava da se uda, ili da se uda za nekoga, za koga ona to ne želi.
• Svaka žena ima pravo da prekine ljubavnu vezu ili bračnu zajednicu ukoliko se u nijma ne oseća dobro.
• U slučaju kada žena odbije nekog muškarca, raskine vezu sa njim, ili se od njega razvede, ona time ne narušava svoj ugled, niti će zbog toga biti smatrana lošijom osobom. Žena time ne kalja ni čast drugih ljudi. Ona time samo sprovodi svoje pravo na slobodno odlučivanje.
• U slučaju kada se žena rastane od oca svoje dece, po pravilu oboje zadržavaju pravo starateljstva nad decom. Što znači da oboje i dalje moraju da budu lično, fi nansijski i vremenski primereno uključeni u vaspitanje dece. Ni jedan od roditelja ne sme onom drugom da uskrati ili oduzme pravo na viđanje i kontakt sa decom, osim u slučaju kada sud jednom od njih izrekne zabranu pristupa drugom roditelju i(ili) deci.
• Svaka žena, bez obzira na to da li je udata ili ne, ima pravo da se odluči da li želi, ili ne, da ostane trudna. U određenim situacijama (i to ne samo u slučaju silovanja ili opasnosti po njen život), žena ima pravo na prekid trudnoće. Prekid trudnoće nije sramota i ne znači gubitak časti ni za koga.
• Svaka žena ima pravo da odbije, da staranje o deci i brigu o domaćinstvu preuzme na sebe samu. Njen suprug i otac dece ima pravo i u obavezi je da u tome učestvuje u podjednakoj meri kao i supruga i majka.
• Svaka žena ima pravo, da u vaspitanju svoje dece odlučuje u podjednakoj meri kao i otac dece. Otac ne sme da odlučuje protivno volji majke.

SEKSUALNOST

• Svaka žena ima pravo da lično i samostalno odluči sa kim će seksualno da opšti, nezavisno od pola, religiozne pripadnosti ili porekla te osobe.
• Svaka žena ima pravo da u svakom trenutku odbije seksualno opštenje. Nijedan muškarac ne sme da je na to prisiljava, nezavisno od toga da li su u braku ili ne. Žena ima pravo da svaku takvu vrstu prisile, pa i od strane vlastitog supruga, prijavi policiji.
• Svaka žena ima pravo da se protiv bolesti i neželjene trudnoće primereno štiti, takođe i u okviru bračne zajednice. Silovanje (takođe i u okviru bračne zajednice) i prinuda su krivična dela i kažnjiva su po zakonu.
• Nevinost žene nije odlučujuća za čast i ugled familije, niti se smatra preduslovom za stupanje u bračnu zajednicu. Nevinost žene je njena lična stvar i tiče se isključivo nje.

ZDRAVLJE

• Članovima familije i drugim licima je u Nemačkoj zabranjeno da jednoj devojčici prete, da je maltretiraju, biju ili da je na bilo koji drugi način fi zički ili psihički zlostavljaju.
• Svaka žena prema kojoj je izvršeno nasilje ima pravo da počinioca(e) prijavi policiji, pa i u slučaju kada je počinilac rođak ili njen vlastiti suprug. Policija ima obavezu da po njenoj prijavi reaguje.
• Svaka žena ima pravo na lečenje i doktorsku negu kada je u pitanju bilo koji fi zički i psihički problem. U tom slučaju, ona sama bira doktora ili doktorku, kod koje želi da ide. Ni rođaci, ni suprug nemaju pravo da o pitanjima koja se tiču zdravlja žene odlučuju u njeno ime.
• Hirurška intervencija kao što je obrezivanje devojčica je krivično delo i kažnjivo je po zakonu.

OSNOVNO

U nemačkom Ustavu se navodi:
Čl. 1: „Ljudsko dostojanstvo je neprikosnoveno“ i
Čl. 3.2: „Muškarci i žene su ravnopravni“.

• Što znači da jedna žena ima ista prava kao i muškarac. I znači da svaka žena ima pravo na to, da bude tretirana humano, dakle sa poštovanjem i pristojnošću. Niko ne sme ova prava da joj uskrati.
• Bez obzira na to iz koje zemlje, kulture, tradicije ili religiozne zajednice neka žena potiče: sve žene u Nemačkoj imaju ista osnovna prava.
• Svaka žena ima pravo da odlučuje o svom životu, pravo slobode govora, ponašanja i pravo da govori i odlučuje u svoje ime. Za to joj nije potreban nijedan muškarac.
• U Nemačkoj je Ustav iznad svih religija. Iz toga proizilazi da svaka žena ima pravo da se slobodno odluči protiv pojedinih ili svih propisa svoje religije.
• Svaka žena, koja u Nemačku dođe kao izbeglica, ima pravo da samostalno i sama zatraži azil u Nemačkoj. Za to joj uopšte nije potreban suprug, muški pripadnik porodice ili pratilac. Niko nema pravo da govori u njeno ime, osim ukoliko mu ona to izričito nije dozvolila.
• Svaka žena, koja u Nemačkoj zatraži azil i još uvek ne govori nemački, ima pravo na prevodioca tokom postupka za dobijanje azila u Saveznom ministarstvu za migracije (nemački: BAMF). U ovom slučaju prevodioca obezbeđuje ministarstvo. Za druge svrhe žena može potražiti pomoć (dobrovoljnih) prevodilaca.
• Svaka žena, koja u Nemačkoj dobije azil, obavezna je da pohađa integracioni kurs (nastavu nemačkog jezika i nemačke kulture). Niko, pa tako ni vlastiti suprug, ne sme da joj oteža, onemogući ili zabrani učešće u tom kursu.

U HITNOM SLUČAJU

• Ukoliko doživiš nasilje ili imaš strah, odmah potraži pomoć! Nikada ne treba da se stidiš, da u takvoj situaciji zatražiš pomoć ili zaštitu. U Nemačkoj se žene koje su doživele nasilje ne smatraju lošim osobama, već se takvim smatraju počinioci nasilja. (08000 – 116016) je besplatan broj telefona na kome možeš, na više jezika, dobiti savet i pomoć po pitanju nasilja, prisilne udaje i ostalih tema (www.hilfetelefon.de).
• Ženske kuće su prihvatilišta, skloništa za žene, koje su preživele nasilje od strane neke druge osobe. Policija, crkve i ženske humanitarne organizacije znaju da te upute, kako da do tamo dođeš. Adrese se čuvaju u tajnosti, kako bi se obezbedila tvoja sigurnost. Tvoj boravak u ženskoj kući ne moraš da platiš.

Autorka: Birte Vogel. Prevela: Ana Heske.

TVOJA PRAVA
kao žene u Njemačkoj

ŠKOLA, OBRAZOVANJE & ZANIMANJE

• Svaka djevojčica ima pravo i obavezu,da posjećuje školu najmanje devet odnosno deset godina. Niko je ne smije prisiliti da završi školsko obrazovanje nakon 9./10. razreda ako su njene ocjene dovoljno dobre za daljnje školsko obrazovanje.
• Svaka žena ima pravo da odluči da li želi nakon završetka škole da započne stručno obrazovanje ili nakon mature da studira.
• Svaka žena ima pravo da bira, kojim zanimanjem želi da se bavi. Sa odgovarajućom kvalifi kacijom može da bira svako zanimanje u Njemačkoj.
• Svaka žena ima pravo na primjerenu plaću za svoju djelatnost. Svaka žena ima pravo da svoju imovinu i vlastiti zarađeni novac zadrži za sebe i samostalno odluči šta će sa tim novcem da učini. Svaka žena ima pravo, da otvori svoj vlastiti bankovni račun i da ga samostalno vodi.

SVAKODNEVNICA I SLOBODNO VRIJEME

• Svaka žena ima pravo da svoje slobodno vrijeme organizuje kako sama želi. Bilo da se bavi sportom, ide u kino ili želi da u kafani konzumira alkohol – odluka o tome šta želi da čini je samo njena vlastita.
• Svaka žena ima pravo da u svako doba dana i noći bez pratnje izađe iz kuće.
• Svaka žena ima pravo da razgovara sa svakim sa kim želi da razgovara. Pri tome je nebitno da li se radi o muškarcu ili ženi i da li je ta osoba oženjena/udata ili ne .
• Niko, pa ni njen muž, nema pravo da određuje jednoj ženi, koju odjeću smije da nosi. Odluka o tome, šta će obući je samo njena vlastita.
• Svaka žena ima pravo sama da odluči da li želi kosu i tijelo da pokrije ili ne. Žena nije manje ugledna i ne gubi čast ako se ne pokrije.

VEZA / BRAK

• Svaka žena ima pravo sama da odluči sa k im želi zajedno da bude ili zajedno da živi, neovisno od spola, vjere ili porijekla te osobe. Niko nema pravo da je prisili na udaju niti da se uda za nekoga za koga ne želi da se uda.
• Svaka žena ima pravo da prekine vezu ili brak ako to se u njoj više ne osjeća ugodno.
• Ako žena odbije mušk arca, ako prekine vezu sa njim ili se razvede, niti gubi radi toga obraz niti će poslije toga uživati manji ugled. Time takođe ne prlja ugled drugih osoba. Time ona samo ostvaruje svoje pravo na vlastito odlučivanje.
• Ako se žena razvede od oca svoje djece, po pravilu oba roditelja zadržavaju zajedničko skrbništvo za djecu. To znači da i dalje oboje mor aju lično, financijski i vremenski adekvatno učestvovati u odgoju djece. Nijedno ne smije drugome usk ratiti ili oduzeti djecu. Osim ako je sud jednom roditelju zabranio da uspostavlja kontakt sa drugim roditeljem i/ili djecom.
• Svaka žena, bez obzira da li je udata ili ne , ima pravo da bira da li želi da dobije dijet e ili ne. U određenim situacijama (ne samo nakon silovanja ili pri ugrožavanju zdravlja) žena ima pravo na pobačaj. Pobačaj nije sramota i ne znači gubljenje časti ni za koga.
• Svaka žena ima pravo da odbije da sama pr euzme brigu o djeci i obaveze u domaćinstvu. Muž i otac ima pravo i obavezu da se u ist oj mjeri angažuje k ao supruga i majka.
• Svaka žena ima pravo da u odgoju djec e u istoj mjeri odlučuje kao i otac djece. On ne smije ništa da odr edi što majka odbije.

SEKSUALNOST

• Svaka žena ima pravo samostalno da odluči sa kim želi da ima seksualne odnose, bez obzira na spol, vjeru ili porijeklo te osobe.
• Svaka žena ima uvijek pravo da odbije spolni odnos. Nijedan muškarac nema pravo da je prisili na spolni odnos ili seksualne radnje, bez obzira da li je udata za njega ili ne. Žena ima pravo svaku prisilu takve vrste prijaviti policiji.
• Svaka žena ima pravo da se od bolesti i neželjene trudnoće adekvatno zaštiti, takođe u okviru braka. Silovanje (takođe i u braku) i prisila su krivična djela koja se kažnjavaju zakonom.
• Ženina nevinost ne određuje niti čast porodice niti je preduslov za brak. Njena nevinost se tiče samo nje same i nikoga drugog.

ZDRAVLJE

• Članovima porodice i stranim osobama je u Njemačkoj zabranjeno da prijete ženama i djevojčicama, da ih stavljaju pod pritisak, da ih tuku ili na bilo koji način tjelesno ili psihički zlostavljaju.
• Svaka žena kojoj se učini nasilje ima pravo da počinitelja prijavi policiji, čak i ako je počinitelj srodnik ili vlastiti muž. Policija je zadužena da obradi prijavu.
• Kod svih tjelesnih i psihičkih problema svaka žena ima pravo na ljekarski pregled. Pri tome bira samostalno kojem ljekaru/ljekarki želi da ide. Niti rodbina niti supružnik nemaju pravo da donose odluke koje se tiču njenog zdravlja.
• Tjelesni zahvati, poput obrezivanja djevojčica, su krivična djela i kažnjavaju se zakonom.

OSNOVNO

Njemački Ustav kaže:
Član 1: „Dostojanstvo čovjeka je nedodirljivo“ i
Član 3.2: „Muškarci i žene su r avnopravni“.

• To znači da žena ima ista pr ava kao i muškarac. I to znači da svaka žena ima pravo da ju se tr etira dostojanstveno, odnosno sa poštovanjem i pristojnošću. Niko joj ne smije ta pr ava osporiti.
• Bez obzira iz koje zemlje, kulture, tradicije ili vjerske zajednice jedna žena potiče: Sve žene imaju ista temeljna prava.
• Svaka žena ima pravo da sama donosi odluk e o svom vlastitom životu, slobodno da govori, da djeluje ili za sebe da se zalaže . Za to joj nije potreban muškarac.
• U Njemačkoj je Ustav iznad religije. Iz tog razloga svaka žena ima pravo da se slobodnom voljom odluči protiv pojedinih ili svih zakona sv oje vjere.
• Svaka žena, koja dođe k ao izbjeglica u Njemačku, ima pravo da samostalno i sama podnese zahtjev za azil. Za to joj nije potreban muž, muški pripadnik rodbine ili pratilac. Niko nema pravo da govori u njeno ime osim ako mu ona izričit o ne dozvoli.
• Svaka žena, koja u Njemačkoj podnese zahtjev za azil ali (još) ne govori njemački jezik ima pravo na muškog ili ženskog prevodioca na razgovorima u Saveznom uredu za migraciju (BAMF). Tog prevodioca joj dotična institucija stavlja na raspolaganje. Za druge termine može potražiti pomoć (volonterskih) prevodilaca.
• Svaka žena, koja u Njemačkoj dobije azil, ima obavezu da pohađa kurs za int egraciju sa nastavom iz jezika i kulture. Niko, pa čak ni njen muž, nema pravo da joj otežava, onemogućava ili zabrani učešće na tom kursu.

U SLUČAJU NUŽDE

• Ako doživiš nasilje ili t e je strah, odmah potraži pomoć! Nemoj se stidjeti da u t oj situaciji zamoliš za pomoć ili zaštitu. U Njemačkoj nisu žene koje doživ e nasilje na lošem glasu već osobe koje počine nasilje.
• Na sljedeći besplatni pozivni broj (08000 – 116016) možeš na nekoliko različitih jezika dobiti savjet, pomoć pri nasilju, prisilnoj udaji ili drugim t emama (www.hilfetelefon.de).
• Frauenhäuser (sigurne kuće) su ut očišta za žene, koje dožive nasilje od strane druge osobe. Policija, crkve i organizacije za pomoć ženama znaju kuda tr eba da ideš. Adrese su tajne, da bi ti se zajamčila sigurnost. Za boravak u Frauenhaus-u ne moraš ništa platiti.

Autorica: Birte Vogel. Prevela: Dina Lechner

XAQA AAD DUMAR
ahaan kúleedahay Jarmalka

ISKUUL, XIRFADBARASHO & SHAQO

• Gabarwalba waxay waxay Xaq ú leedahay kuna khasbantahay,
  inay ugu yaraan ilaa 9/10 Fasal Iskool/Iskuul dhigatao.
  Qofna kuma khasbikaro inay Fasalka sagaalaad kú joojiso
  waxbarashada, haddii nootootyinkeedu wanaagsanyihiin oo
  ay sii wadikarto waxbarashada.
• Qofwalba oo Dumar ahi, waxay Xaq ú leedahay, oo kala
  dooran kartaa, markay dhamayso Iskoolka/Iskuula inay
  Xirfad barato, ama Dugsiga sare ká dib Jaamacad gasho.
• Qofwalba oo Dumar ahi waxay Xaq ú leedahay, inay
  doorankarto Xirfadda ay dooneyso. Taasna waxay kú xiranatay
  heerka waxbarashada Dugsiga.
• Qofwalba oo Dumara ahi, waxay Xaq ú leedahay in shaqada
  ay qabato, Mushaar ú qalma laga siiyo. Qofwalba oo Dumar
  ahi waxay Xaq ú leedahay, inay lacagta ay shaqaysato iyo
  Mushaarkeedaba, ay ayadu ú isticmaalikarto sidii iyadu dooneyso.
  Waxay Xaq ú leedahay inay Bankiga Account ká furato.

WAKHTIYADA AAD FASAXA TAHAY

• Qofwalba oo Dumar ahi, waxay Xaq ú leedahay, inay nolosheeda
  iyo wakhtiyada ay fasaxantahy, ay samaynkarto wixii
  ayadu ay jeceshahay. Há ahaato Sport ama Shineemo/Film
  ama há ahaato inay Baar aado oo ay Khamri Cabto- Góaankaas
  ayada uun baa gaarikarta.
• Qofwalba oo Dumar ahi, waxay Xaq ú leedahay, inay Habeen
  ama Maalin há ahaatee, Xilligii ay rabto iyadu Guriga ká
  bixikartaa, iyadoo keligeed.
• Qofwalba oo Dumar ahi, waxay Xaqu leedahay, inay Qofkii
  ay dooneyso lá hadlikarto. Qofkaasi ama há haado Nin ama
  Naag, ama Xaas há ahaado ama yuusan ahaan.
• Qofna, xitaa há ahaado Ninkeeda, kuma Khasbikaro iyada,
  habka ay ú lebisanayso.
  Wax alle waxa ay ayadu doonayso ayay xirankartaa, iyada
  keligeed ayaa G0áankaas gaarikarta.
• Qofwalba oo Dumar ahi, waxay Xaq ú leedahay, inay ká
  Goáangaarto, inay Madaxa Dedato/Hagoogato ama Jirkeeda
  Asturto. Qoftii aan Hagoogan ama Dharka Asturka xiran, má aha
  inay Qofxun tahay, ama Qof Ceebeysan ay noqoto ama loo qaato.

WADASOCOD / GUURKA

• Qofwalba oo Dumar ahi, waxay Xaq ú leedaday, inay lá
  socoto Qofkii ay iyadu ama dookheeda ah oo ay dooneyso,
  há ká imaado meelwalba, há lahaado Diinkale ama há
  ahaado Dhedig ama Lab. Qofna uma fasaxna in iyada lagu
  Khasbo Guur ama Qof aysan dooneyn in loo guuriyo.
• Qofwalba oo Dumar ahi, waxay Xaq ú leedahay, inay ká
  tagto Ninkeeda haddii ay isfahamdarro kala kulanto.
• Haddii Qof Dumar ahi, Ninkeeda ká tagto, diido ama iska
  Furto, Wejigu kama lumaayo, ama má ahan Qof xun inay
  noqoto. Ceebna uma geysanayso Ciddeedii ama Familkeeda.
  Waa wax ay Xaq ú leedahay oo Xuquuqdeeda Beni
  aadamka ká mit ah.
• Haddii Naagi Ninkeeda ay Carruur ú dhashay ká tagto,
  waxaa ú fasaxan, inay Masuulka Barbaarinta Carruurta
  labadooduba wadaagaan. Taasi waxay ka‘dhigantahay
  inay, labadoodu sí siman ú qaybsadaan, Barbaarinta,
  Xanaanada iyo Masruufkoodaba. Midkoodna uma fasaxna
  inuu Carruurta kan kale ú diido ama meelkale/Waddankale
  lá aado, Haddii aysan Maxkamadi mid Waalidka ká mid
  ah, ká mamnuucin, inuu Xaaskiisa/keeda ama Carruurta uu
  arkikaro ama soo booqdo ama ú soo dhawaado.
• Qofwalba oo Dumar ahi, waxay Xaq ú leedahay, in ay
  Goáan ká gaarto, marka ay Uurqaadayso, ama há lá qabo
  ama yaan lá qabin. Midda kale waxaa ú fasaxan marmarka
  qaarkood (Haddi Kufsi ay Uur ká qaaday, ama Nolosheedu
  Khatar kú jirto) inay iska soo Xaaqi karto Uurkaas.
• Qofwalba oo Dumar ahi, waxay Xaq ú leedahay, inay
  diido Masuulka, Guriga Nadaafaddiisa ama Xanaaneyta iyo
  koritaanka Carruurteeda, iyada iyo Aabaha Carruurtu isku
  Xaq yihiin, Ninkuna kú khasbanyahay inuu Intiisa ká soo
  baxo Sida Xaaskiisa oo kale.
• Qofwalba oo Dumar ahi, waxay Xaq ú leedahay, xagga
  Xanaanayta iyo Asluubta Carruurta inay iyada iyo
  Ninkeedu isku Xaq yihiin, wixii Naagtiisu diidana kuma
  khasbikaro.

NINNIMADA IYO NAAGNIMADA

• Qofwalba oo Dumar ahi, waxay Xaq ú leedahay, inay lá seexato qofkii ay jeceshay, kumana xirna inuu ahaado Nuin, Naag, Wadankiisa ama Diintiisatoona.
• Qofwalba oo Dumar ahi, waxay Xaq ú leedahay, inaan lagu Khasbikarin, inay Nin lá seexato. Waana Mamnuuc in Nin iyada kú khasbo waxyaalo aysan raalli ká ahayn, ama há isqabaan ama yaysan isqabin. Wayna Dacwenykartaa Qofkii Khasba, xitaa há aahdo Ninkeeda.
• Qofwalba oo Dumar ahi, waxay Xaq ú leedahay, inay
  iska Difaacdo Cudurrada laysqaasiiyo iyo Uur aysan diyaar
  u‘ahaynba, xitaa há ahaado Ninkeeda.
• Kufsigu Guudahaan, (xitaa ninkeeda há ahaadee) waa
  Dembi weyn, oo Xukun Maxkamadeed ká dambeeyo.
• Inay Gabdhuhu ama Dumarku, gabar tahay (Bikirjab) iyo in kale, maha shrafdarro ama in lá guursan karo iyo in kale. In ay tahay weli Gabar iyo in kale, Qofta Dumarka ayaa Goáan ka gaarikarta.

CAAFIMAADKA

• Waddanka Jarmalka waa ká mamnuuc, há ahaadeen Qof ká mid ah, Ciddeeda ama Qof qalaad, waa Mamnuuc in Dumarka ama Gabdhaha lá handado,lá cadaadiyo, in loo dhaarto, ama lá dilo, Jir dil ama Niyad dilba há ahaatee.
• Qofwalba oo Dumar ahi, waxay Xaq ú leedahay, inay Dacweyso qofkii iyada Dhaawac gaarsiiya, há ahadeen Rag ama Dumar, Ninkeeda ama Ciddeedaba. Boliiskuna wuu kú khasbanyahay inay dembigaas daba galaan.
• Guudahaan waxay Dumarku Xaq ú leeyihiin, inay Caafi – maad helaan, há ahaato Jir ahaan, Niyad ama Maskaxahaanba. Iyadoo Xaq ú leh, inay Dhakhtarka ay dooneyso doorankarto. Qofna Xaq uma laha in iyada Caafi maadkeeda Goáan loo gaaro, há ahaato Ninkeeda ama Ciddeedaba.
• Waa Mamnuuc in Caafi maadka Gabdhaha wax lá gaarsiiyo, sida Gudniinka Ghabdha oo kale, há ahaato inay diintio sababayneyso iyo in Kaleba, Sharcigu má ogogla.

GUUDAHAAN

Sharciga Jarmalku wuxuu qorayaa:
Q1aad: „Xuquuqda Beni aadamka lama taaban karo“
Q3.2aad: „Ragga iyo Dumarku waa isku Xaq“.

• Macnuhu waa, Qof Dumar ahi, waxay leedahay Xaqa uu Ninku leeyahay, taasina waxay ká dhigantahay, inay Naagwalba Xaq ú leedahay, in Ixtiraam iyo Xushmad loola dhaqmo. Qofna kama horjoosankaro xaqeedaas.
• Kumana xirna Waddanka ay ka imaatay, Dhaqankeeda, Hiddaheeda, ama Diinta ay Citraafsanatay: Dumarka Waddanka Jarmalkajoogaa waa isku Xaq.
• Naagwalba waxay Xaq ú leedahay, inay ú noolaato siday Jeceshahay, inay sí Xor ah ú hadlikarto, ama ú dhaqmikarto iyo inay Xaqeeda ú doodikrato, iyadoon Nin Fasax uga baahnayn.
• Waddanka Jarmalka Sharciyada Shacbiga ayaa Diinta ká horreeya. Sidaas darteed, ayay Qofta Dumarka ahi, ugu dhaqmikartaa, waxyaalo ká soo horjeeda Diinteeda ama Dhaqankeeda.
• Naagwalba oo imaata Waddanka Jarmalka, waxay Xaq ú leedahay inay, keligeed codsato Qaxootinimo. Iyadoon ú baahnayn Ninkeeda oo ú fasaxa, ama Rag ká mit ah Ciddeeda ama Nin iyada keenay. Qofna uma fasaxna, inuu iyada ú hadlo iyadoon Qofkaas ú fasaxin.
• Naagwalba, oo Waddanka Jarmalka Qaxootinimo ká Codsatay,oo (aan weli) Af Jarmal kú hadlin, waxay Xaq ú leedadahay, Qof ú Turjumaa_n Turjumaa_nad ah inay Dawladdu ú qabato. Ballamaha kale ee loo qabto, waxay soo kaxaysankartaa, Qof samafal kú caawiya.
• Naagtiiwalba ee Waddanka Jarmalka Qaxootinom ká codsataa, waxay kú khasbatnatahay, inay ká qaybgasho Iskool/Iskuul Luuqadda iyo Hiddaha Jarmalka lagu barto. Taas oo uusan Ninkeedu ama Qof Ciddeda ká mit ahi iyada ká mamnuucikarin ama ú diidikarin.

WAX KHATAR AH

• Hadii aad Dumar ahaan, Cabsi ama Dhibaato, sida Jirdil oo kale dareento, waa inaad sidii ugu dhakhsobadnayd ú raadsato Caawimo, taas oo aan ahayn wax laga Xishoodo, illeen Qofkii dhibaato dad ú geystay ayaa, Magacxumo kú dhacday, Qofkii dhibaato gaarteyna magacxumo lama kulmidoono.
• Lambarkaan halkaan (08000 – 116016) soo wac ama garaac, halkaas ayaad ká heleysaa Caawimo ama Talo, há noqoto, Guur khasab ah, ama Jirdil, iyagoo kú hadla Luuqado kala duwan (www.hilfetelefon.de).
• Guryaha Dumarku Amaano ká doontaan, waa Guryo loogutalagay, inay Dumar Dhibaato Qofkale gaarsiiyey, amaano ká helaan. Boliis, Kaniisadda iyo Haayadaha Dumarka saacidaaba way ogyihiin, Cinwaankaas qarsoon, ama meesha guryahaasi kú yaallaan, sí naftiinna loo badbaadin karo. Wax kharash ahna kama bixineysaan.

Konzept & Text © Birte Vogel

Die mehrsprachige Übersetzung wurde aus Mitteln des Landes Nordrhein-Westfalen – Ministerium für Kinder, Familie, Flüchtlinge und Integration NRW – im Rahmen des Landesförderprogramms KOMM-AN NRW – gefördert.